Napisałam ostatnio ikonę przedstawiającą Matkę Bożą w typie ikonograficznym nazywanym Eleusa.
Ikona powstała na niewielkich rozmiarów desce (18 x 20 cm), zagruntowanej gruntem kredowo – klejowym.
Jak zawsze malowałam tradycyjną techniką tempery jajowej. Nimby postaci zostały pozłocone złotem 23, 75 karata, metodą kładzenia na pulment, ozdobione techniką puncowania, a tło pozłociłam szlagmetalem położonym na mikstion.
Typ ikonograficznego przedstawienia Eleusa jest jednym z kilku podstawowych typów przedstawień Maryi w ikonach (inne to np. Hodegetria, Orantka).
Nazwa Eleusa pochodzi od greckiego słowa „eleos” oznaczającego miłosierdzie, współczucie. W Rosji ten typ ikony nazywany jest „Umilenije”, co oznacza m.in. współczucie, litość, delikatność, czułość, dbałość, łaskawość.
Ikona taka jest też określana nazwą Matka Boża Czuła.
Na ikonie typu Eleusa, postacie Maryi i Jezusa nie są zwrócone frontalnie do patrzącego,ale mają głowy zwrócone nieco ku sobie i są przytulone do siebie policzkami. Matka przytula Syna, który rączką obejmuje ją za szyję. Są to gesty wyrażające ich wzajemną relację, pełną miłości, czułości i troski.
Ukazanie samych twarzy, z niewielką częścią reszty postaci, ma na celu podkreślenie intensywności emocji wyrażanych spojrzeniem. Twarz Maryi spogląda na patrzącego, nawiązując z nim wzrokowy kontakt. Jej spojrzenie jest smutne, patrzy nad głową Jezusa, jakby przeczuwała już Jego mękę i śmierć. Dzieciątko spogląda w górę z trwogą przeczuwanego cierpienia.
Chyba najbardziej znaną tego typu ikoną jest Matka Boska Włodzimierska Andrieja Rublova.
- Ikona Matka Boża Włodzimierska, Andriej Rublow, ok. 1408 rok