Święto Podwyższenia Krzyża obchodzone jest przez chrześcijan od IV wieku czyli od czasów starożytności chrześcijańskiej. Kościół wtedy nie był jeszcze podzielony na wschodni i zachodni (podział nastąpił dopiero 1054 roku).

Obecnie Święto Podwyższenia Krzyża figuruje w kalendarzu liturgicznym zarówno kościoła zachodniego, jak i wschodniego. Kościół Katolicki obchodzi je 14 września, w Cerkwi Grekokatolickiej i Prawosławnej należy ono do 12 głównych Świąt i jest ono obchodzone 14 września lub 27 września (kalendarz gregoriański).
Ikony zaczęły powstawać już przed podziałem Kościoła, stąd też są dziedzictwem całego chrześcijaństwa. Kościół Wschodni przechował tradycję pisania ikon, strzegł jej zasad, rozwinął kult ikony i przyjął ikonę jako element liturgii. Wiele Świąt w kalendarzu liturgicznym Cerkwi ma przypisane sobie tradycyjne ikonograficzne przedstawienia.
Z świętem Podwyższenia Krzyża związana jest ikona przedstawiająca scenę odwołującą się do genezy tego święta, związanej z tradycyjnym przekazem historii odnalezienia Krzyża, na którym umarł Chrystus.
Miałam okazję uczestniczyć w tworzeniu takiej ikony. Rok temu, w ramach moich podyplomowych studiów ikonopisarskich, znalazłam się w czteroosobowym zespole ikonopisarskim, mającym za zadanie napisanie właśnie ikony Podwyższenia Krzyża. Przez kilka miesięcy pracowaliśmy wspólnie malując, każdy miał za zadanie namalowanie określonych elementów ikony,  ja miałam namalować sześć postaci.

100_5404

Skąd się wzięło Święto Podwyższenia Krzyża?
Po śmierci Chrystusa blisko 300 lat trwało prześladowanie chrześcijan. Dopiero w 313 r. Konstantyn Wielki (cesarz zachodniego imperium rzymskiego) oraz Licyniusz (cesarz wschodniego imperium rzymskiego) ogłosili edykt ustanawiający wolność wyznania w Cesarstwie Rzymskim. Ustały prześladowania chrześcijan, zwracano im odebrane mienie, miejsca kultu i mogli oni swobodnie wyznawać swoją wiarę.
Wtedy to cesarzowa Helena, matka cesarza Konstantyna, zainicjowała poszukiwania drzewa krzyża w miejscu śmierci Chrystusa. Tradycja przekazuje, że odnaleziono wówczas trzy krzyże. Aby przekonać się, czy któryś z nich jest krzyżem Chrystusa, dotknięto nim ciała zmarłego, a on wrócił do życia. Uznano to za cud potwierdzający autentyczność Krzyża Chrystusowego.
Dane źródłowe określają datę odnalezienia krzyża na dzień 13 lub 14 września, co do roku to podaje się różnie: 320, 326 lub 330 rok.
Na pamiątkę tego wydarzenia na miejscu odnalezienia Krzyża wybudowano dwie duże bazyliki: Bazylikę Męczenników (Martyrium, nazywaną również Bazyliką Krzyża) oraz Bazylikę Zmartwychwstania (Anastasis, Bazylika Grobu Świętego)).
W roku 335 uroczyście poświęcono obie bazyliki dnia 13 września, w dniu pamiątki odnalezienia Krzyża. Następnego dnia wystawiono relikwie Krzyża na widok publiczny, by wierni mogli oddać mu cześć. Od czasu tej pierwszej adoracji Krzyża Kościół obchodzić zaczął Święto Podwyższenia Krzyża.

01_podwyższenie krzyża

W Kościele Wschodnim pamiątkę tego wydarzenia przechowano w ikonograficznym przedstawieniu Podwyższenia Krzyża Pańskiego.

W centralnej części ikony znajduje się Krzyż, podnoszony do góry przez jerozolimskiego patriarchę Makarego. Patriarcha stoi na podwyższeniu lub ambonie i jest odziany w szaty liturgiczne. Po jego prawej i lewej stronie stoją diakoni ze świecami. Ważną postacią tej ikony jest św. Helena. Przedstawiona jest ona jako bogato odziana cesarzowa w białej chuście i koronie na głowie. Na niektórych ikonach przedstawiany jest też cesarz Konstantyn, jej syn. Pozostałe postacie symbolizują różne stany ( biskupów, młodzieńców, starców, kobiety). W tle znajduje się architektura symbolizująca świątynię.

Wspólna praca nad tą ikoną trwała długo. Namalowanie sześciu postaci znajdujących się po lewej stronie było dla mnie dużym wyzwaniem, wymagającym cierpliwej i precyzyjnej pracy. Zwłaszcza malowanie postaci św. Heleny ubranej we wzorzystą szatę ze złoceniami, było bardzo czasochłonne, ale udało mi się osiągnąć zamierzony efekt.
Nasza ikona wraz z innymi ikonami studentów ikonopisarstwa, jakie powstały w cyklu ” Ikon 12 świąt prawosławnych”  była już pokazywana na kilku wystawach, m.in. w Kluczborku, Nysie i Zabrzu.

100_5410

2 odpowiedzi na “O IKONIE PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO”

Możliwość komentowania została wyłączona.